Endometrioza je oboljenje koje karakteriše rast endometrijalnog tkiva van uobičajenog mjesta, van uterusa. Sve te promjene reaguju na skoro isti način kao i endometrijum uterusa, stvarajući menstrualni odliv. Endometrijum je sluzokoža šupljine materice.
Još i danas se ne zna tačno šta dovodi do nastanka endometrioze. Od svih teorija nastanka bolesti izdvaja se Simpsonova implantaciona teorija, prema kojoj se endometrijalno tkivo transportuje retrogradno kroz tube tokom menstruacije, a potom se implantira po peritoneumu ili abdominalnim organima. Postoji još nekoliko etioloških faktora koji se spominju u vezi s nastankom bolesti: regurgitacija (povraćanje) menstrualne krvi, naročito kod pacijentkinja sa retrofleksijom materice (zavaljena materica). Ipak, sve te žene nemaju endometriozu, te se i imunološki faktor uzima u obzir kao veoma važan.
Simptomi ovog oboljenja nastaju kao posljedica cikličnog krvarenja aberantnog endometrijuma u okolna tkiva izazivajući njegovu inflamatornu (zapaljenjsku reakciju) i oštećenja. Zato simtomatologiju endometrioze odlikuje nejasnoća, nepostojanosti velika varijabilnost čak i u slučajevima postojanja klasičnih simptoma kao što su:
- Infertilitet
- Dismenoreja (lat. Dysmenorrhoea) – bolna menstruacija
- Dispareunija ( lat. dyspareunia) – bol pri odnosu
Pelvična bol koja je većeg ili manjeg intenziteta , obično je ciklična sa najvećim intenzitetom u predmenstrualnom periodu.
- Adneksalne mase - (ciste na jajnicima, tzv. endometriomi)
Budući da endometriozu ne karakterišu određeni simptomi ili određeni fizikalni nalaz dijagnoza je jedino moguća direktnom vizualizacijom ognjišta ili histološkom analizom tkiva. Presudna je klinička dijagnoza, koja se postavlja laparoskopski vizualizacijom endometrijalnog ognjišta. Zahvaljujući laparoskopskoj optici koja može da uveliča leziju i nekoliko puta, dijagnoza se lakše postavlja, jer izgled ektopičnih endometrijalnih žlijezda i strome dosta zavisi i od mjesta na kome se ognjiše razvija.
Primjena ultrazvuka je veoma važna u dijagnozi posebno u slučaju postojanja adneksalnih masa za izdvajanje ovarijalnih cista (cista na jajniku).
Tumor marker Ca -125 (serumski kancerski marker) koji se u cirkulaciju uliva iz endometrijalnog ali i iz drugog tkiva je koristan, ali ne i specifičan za ovo oboljenje. Ovaj antigen, koji je povišen kod endometrioze, važan je za postavljanje dijagnoze kod mladih žena, naročito kod adolescentkinja.
Liječenje je hiruško i medikamentozno (primjena lijekova) a sve u zavisnosti od proširenosti, tj. stadijuma endometrioze. |
